سؤال: بحثهایی که تاکنون در مورد ایدئولوژی مجاهدین انجام شد، روشنگر بود فکر می‌کنم وقت آن است که برخی مفاهیم قرآنی را همراه با آیاتی از قرآن که شما در سازمان می‌خواندید برای ما صحبت کنید.
عباس داوری: ما در کنار آموزشهای تئوری، سوره‌هایی هم از قرآن و همچنین خطبه‌ها و نامه‌هایی از نهج‌البلاغه می‌خوانیم. یکی از اولین سوره‌هایی که می‌خواندیم، سوره محمد بود که برای اعضایی که جدید وارد سازمان می‌شدند، خوانده می‌شد، چند آیه از آن را می‌خوانم و روی مفاهیم آن آیات صحبت می‌کنیم:
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
الَّذِینَ کَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِیلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ {محمد/۱} وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ کَفَّرَ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ {محمد/۲}
کسانی که حق پوشی و حق ستیزی کردند و راه خدا را سد نمودند، خدا اعمال آنها را در گمراهی قرار داد. اما کسانی که دارای ایمان و آرمان شدند و عمل شایسته‌ٔ روز انجام دادند و به آنچه که به محمد نازل شده ایمان آوردند که آن حق و حقیقت از سوی پروردگارشان است، خدا بدیهای آنها را از بین برد و وضعیت و حال آنها را اصلاح کرد.
اگر ما بتوانیم این دو آیه را درست معنی کرده و پرتوی از این دو آیه را بگیریم، گام اول و البته مهمی در فهم موضوعات اجتماعی در قرآن خواهدبود.
ابتدا برخی لغات را با استناد به آیات خود قرآن معنی می‌کنیم:
کفر؛ در لغت یعنی پوشاندن چیزی. در قرآن و نهج‌البلاغه، به‌معنی پوشاندن حق و حقیقت و حقوق دیگران است. کفر، در مناسبات اجتماعی، علیه تکامل جامعه و کار کردش ضدتکاملی است. زیرا پوشاندن حق و حقوق مردم و پایمال کردن آن. استثمارگری، چپاولگری و سرکوبگری است.
در سوره بقره، رباخواران (اعم از این‌که معتقد به خدا و اسلام باشد یا نباشد) را «کفار أثیم» یعنی کسانی که پیشه‌ٔ آنها حق پوشی و گناه کردن است.
صد؛ یعنی ایجاد مانع، به بن‌بست کشاندن
سبیل الله؛ عبارت سبیل الله نقش بسیار مهمی در فهم بسیاری از آیات دارد. از این نظر لازم به توضیح است. در پهنه‌ٔ علم، تاکنون در طبیعت بشر یک قانون عام یا سنتی را کشف کرده که اسم آن تکامل است. این تکامل در تمامی پهنه‌های طبیعت وجود دارد و هر اندازه که علم پیشرفت می‌کند، همین قانون عام و یا سنت را در همه‌ٔ پهنه‌های طبیعت بیشتر اثبات می‌کند. در قرآن در آیه ۶سبا خدا نکته‌ٔ بسیار مهمی در مورد تأیید دانشمندان از حقانیت آنچه که به پیامبر نازل شده، سخن می‌گوید:
وَیَرَی الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِی أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ هُوَ الْحَقَّ وَیَهْدِی إِلَی صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ {سبأ/۶}آنست کسانی که بهره از دانش برده‌اند، همواره خواهند دید آنچه از پروردگارت به تو نازل شده است همان حق است و هدایت می‌کند به راه سراسر عزت و پسندیده
در این آیه فعلی که به کار رفته زمان حال هر عصر و آینده می‌باشد یعنی همراه با گسترش دانش بشری هر روز حقایق روشن‌تری از آیات و معانی دقیق و لطیف قرآن برایمان هویدا می‌گردد. پس این قانون یا سنت قدرتمند طبیعت که تمام آسمانها و زمین و تمام موجودات عالم آفرینش را به سمت و جهتی سوق می‌دهد. پس هدفی در این جهان هستی وجود دارد که همه چیز به سمت او روان است. در این زمینه در آیات ۱۶تا ۱۸سوره انبیاء، جهت داری و هدف را کامل مشخص کرده و می‌گوید:
وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاء وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لَاعِبِینَ {الأنبیاء/۱۶} لَوْ أَرَدْنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهْوًا لَّاتَّخَذْنَاهُ مِن لَّدُنَّا إِن کُنَّا فَاعِلِینَ {الأنبیاء/۱۷} بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَی الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِق وَلَکُمُ الْوَیْلُ مِمَّا تَصِفُونَ {الأنبیاء/۱۸}
ما آسمانها و زمین و هرآنچه میان آنهاست بدون هدف نیافریدیم / اگر می‌خواستیم این خلقت را بازیچه قرار بدهیم که می‌توانستیم اما موضوع این است که حق را بر باطل می‌افکنیم تا دماغ باطل را بشکند و این باطل از بین رفتنی است. وای بر شما خدا را چطوری توصیف می‌کنید؟.
سؤال: آیاتی که خوانده شد، چقدر روشن دیده می‌شود که این آیات همدیگر را تفسیر می‌کنند و جهت‌دار و هدفدار بودن خلقت را بیان می‌کنند.
عباس داوری: بله درست است. مقصود اینه که آفرینش با ویژگیهایی که دارد سمت و سویی و هدفی در آن نهاده شده است و این قانون تغییرناپذیر خلقت، اسمش در قرآن سبیل الله است. پس معنی آیه‌ٔ اول این سوره یعنی:
اَلّذینَ کَفَرُوا وَ صَدّوا عَنْ سَبیل‌ِ‌اللّهِ اَضَلّ اَعْمالَهُم.
کسانی که حق را پوشاندند و مانع راه خدا شدند، اعمال آنها را گم کرد.
در همین رابطه یعنی گم شدن یا تباه شدن اعمال حق پوشان در چند آیه دیگر در سوره محمد آمده از جمله در آیات ۸و ۹این سوره که می‌گوید:
وَالَّذِینَ کَفَرُوا فَتَعْسًا لَّهُمْ وَأَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ {محمد/۸} ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَرِهُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ {محمد/۹}
کسانی که حق پوشی می‌کنند پس نابودی بر آنها باد اعمالشان را خدا گم کرد. به این دلیل که آنها آنچه که خدا نازل کرده بود، زشت شمردند (یعنی علیه سنت خدا بودند) در نتیجه خدا اعمال آنها را تباه کرد. در همین سوره در دو جای دیگر هم گفته که اعمال حق پوشان تباه می‌شود یا تباه خواهد شد.
پس اینهایی که حق پوشی و حق سیتیزی می‌کنند، تکلیف آنها مشخص شد. هیچ چیز برایشان نمی‌ماند به ستمگران تاریخ مانند معاویه و یزید و سایر ستمگران تاریخ نگاه کنید. به همین آخوندهای حاکم تبهکار از خمینی گرفته تا الآن نگاه کنید. برای سرپوش گذاشتن به اختناق و سرکوب داخلی، خمینی ۸سال جنگ ضدمیهنی راه انداخت. هم خمینی و هم خامنه‌ای با پاسدارانشان برای ادامه حیات ننگین خود، ۴دهه تروریسم به کشورهای مختلف صادر کردند و مردم کشورهای منطقه به‌ویژه سوریه و عراق و یمن و فلسطین را کشتار کردند و مردم ایران را سرکوب نمودند. این همه جنایت و شقاوت، برای خود رژیمی‌ها فقط تباهی و لعنت و نفرین نصیب آنها کرد. در مقابل نیز به‌خصوص برای مردم ایران، سرکوب و فقر و عقب‌ماندگی جامعه ببار آورد. به این دلیل از سر راه برداشتن چنین رژیمی بسیار ضرورت پیدا می‌کند. اما:
اَلّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ وَآمَنُوا بِما نُزّلَ عَلی مُحَمّدً وَهُوَالْحَقّ مِنْ رَبّهِم کَفّرَ عَنْهُم سَیّئاتِهِمْ وَاَصْلَحَ بالَهُمْ
کسانی‌که به‌راه خدا و آنچه بر محمد (ص) نازل شده یعنی کتاب خدا که آن حق است؛ ایمان می‌آورند و عملی که مناسب و شایسته‌ٔ این حرکت تکاملی یعنی راه خداست انجام می‌دهند، بدیها و زشتی‌های آنها زایل می‌کند. (چرا که در یک جریان تکاملی حرکت می‌کنند). و همچنین کار و مناسبات و روشهای آنها را اصلاح می‌نماید.
چرا چنین است؟ خدا در آیه بعد پاسخ می‌دهد:
ذَلِکَ بِأَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِینَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِن رَّبِّهِمْ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ {محمد/۳}
این کارها به این دلیل است که کسانی که حق پوشی و حق ستیزی کردند، از باطل یعنی پوچی پیروی کردند و کسانی که به آرمان گرویدند، یعنی در راه خدا گام برمیدارند، از حق که از سوی خدایشان می‌باشد پیروی می‌کنند و این‌چنین خدا برای مردم مثالها را می‌زند.
سؤال: از این سه آیه‌ای که از سوره محمد خوانده شد، گویا یک جبهه‌بندی بین حق یعنی کسانی که در طریق تکامل یا راه خدا حرکت می‌کنند از یک طرف و کسانی که حق پوشی می‌کنند و در راه خدا مانع و سد ایجاد می‌کنند از طرف دیگر از اول تاریخ وجود داشته است درست است؟
عباس داوری: بله درست است. هم‌چنانکه گفتم تمامی اعمال کسانی که حق پوشی و حق‌سیتزی می‌کنند، تباه و از بین خواهد رفت. متقابلاً کسانی که در مقابل، اعمال صاحبان آرمان و ایمان، هرگز از بین نمی‌رود. مهمتر این‌که خدا تأکید بر ماندگاری آنها می‌کند و می‌گوید آنها را هدایت خواهد کرد و مناسبات و کارهایشان را هم اصلاح یعنی ارتقا خواهد داد.
« فَلَن یُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ / سَیَهْدِیهِمْ وَیُصْلِحُ بَالَهُمْ»
دلیل این است کسانی‌که ایمان می‌آورند دارای آن‌چنان تکیه‌گاه نیرومندی هستند یعنی با جریان تکامل همگام هستند ولی کسانی‌که کفر می‌ورزند یعنی از حق جدا شده به باطل می‌گروند در دره‌ٔ تباهی و هلاکت سقوط می‌کنند.
برای عینی شدن مردم از جریان تکامل و تجربه گرفتن از گذشتگان، در آیات ۱۰و ۱۱همین سوره محمد، و همچنین نشان‌دادن عاقبت حق پوشان، می‌گوید:
أفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَلِلْکَافِرِینَ أَمْثَالُهَا {محمد/۱۰} ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَأَنَّ الْکَافِرِینَ لَا مَوْلَی لَهُمْ {محمد/۱۱}
آیا در زمین سیر نمی‌کنند تا ببینند عاقبت کسانی که قبل از آنها بودند، خدا چگونه حق پوشان را نابود کرد؟ برای حق پوشان هم در همه‌ٔ زمانها، مثل این عاقبت خواهد بود زیرا که خدا یاور کسانی است که دارای آرمان و ایمان هستند در حالی که برای حق پوشان، هیچ یاوری وجود ندارد.
پس باز هم ملاحظه می‌شود که چگونه خدا از واقعیتها و قانونمندیهایی که به‌مثابه سنت آفرینش، چه در طبیعت و چه در جامعهٔ انسانی به‌عنوان یک اصل اساسی وجود دارد صحبت می‌کند به این دلیل است که تأکید می‌کند آنهایی که این حقیقت را انکار می‌کنند و بر علیه این قانونمندی طغیان می‌کنند و مردم را استثمار کرده و آنها را تحت فشار قرار می‌دهند، به نابودی حتمی مانند همین رژیم آخوندی تبهکار، بشارت می‌دهد.
برگرفته از سیمای آزادی
ادامه دارد
