۲۳ آوریل ۱۶۱۶ _ ۳ اردیبهشت۹۹۵:
ویلیام شکسپیر William Shakespeare بزرگترین درام‌نویس انگلستان درگذشت.
شکسپیر درآوریل ۱۵۶۴ در انگلستان به دنیا آمد. او هنرپیشگی تئاتر و نویسندگی را از سالهای ۱۵۹۰ آغاز کرد.
شکسپیر به زودی ماندنی‌ترین آثار نمایشی غم‌انگیز وتراژیک جهان را خلق کرد.
اُتِللو، مَکْبَث، هَمْلِت، ژولیوس سزار، رومئو و ژولیت، شاه‌لیر، آنتوان و کلئوپاترا، تاجر ونیزی، رؤیای یک نیمه‌شب تابستان، و طوفان از جمله آثار اوست.
شکسپیر از نظر سبک نویسندگی به مکتب کلاسیسم تعلق دارد. او بیشتر داستانهای خود را از تاریخ روم باستان اتخاذ کرده و با نیروی تخیل و تصور بصورت تراژدیهای زیبا درآورده است.
شکسپیر در سال ۱۶۱۱ به شهر زادگاهش استرانفورد رفت و ۵سال بعد در همانجا درگذشت. بعدها بنای زیبایی بر آرامگاه وی ساخته شد.
اولین‌اثر بدیع شکسپیر، نمایشنامهٴ ”رنج عشق ازدست‌رفته“ می‌باشد که به‌سبب هجو و انتقاد استادانه‌یی که از آداب و رسوم جاری در جامعه، در آن به‌عمل آمده بود، از ظهور نویسنده‌یی مطلع و بصیر گواهی می‌داد.
شکسپیر جوان در ۱۵۹۳ منظومهٴ ”ونوس و آدونیس“ را منتشر کرد که نام او را به‌عنوان شاعر منظومه‌های داستانی برزبانها انداخت. این‌اشعار به‌علت استقبال عامه چندین‌بار چاپ شد.
در ۱۵۹۴ منظومهٴ دیگری به‌نام ”تجاوز به‌لوکرس“ را انتشار داد. این‌دو منظومه، شکسپیر را به‌عنوان شاعر لطیف‌الطبع، و شیرین‌بیان مشهور کرد و سبب پیوستن او به‌گروه بازیگران دربار شد و شکسپیر به‌زودی مورد توجه ملکه الیزابت قرار گرفت. و ازآن‌پس تا پایان زندگیش به‌اجرای نمایش در دربار ادامه داد.
شکسپیر در نمایشنامه‌های خود چندین‌بار به‌تاریخ انگلستان پرداخت و نمایشنامه‌های «ریچارد دوم»، «جان‌شاه»، و «هنری چهارم» و «هنری پنجم» را نوشت.
شکسپیر جوان در ۱۵۹۳ منظومهٴ ”ونوس و آدونیس“ را منتشر کرد که نام او را به‌عنوان شاعر منظومه‌های داستانی برزبانها انداخت. این‌اشعار به‌علت استقبال عامه چندین‌بار چاپ شد.
در ۱۵۹۴ منظومهٴ دیگری به‌نام ”تجاوز به‌لوکرس“ را انتشار داد. این‌دو منظومه، شکسپیر را به‌عنوان شاعر لطیف‌الطبع، و شیرین‌بیان مشهور کرد و سبب پیوستن او به‌گروه بازیگران دربار شد و شکسپیر به‌زودی مورد توجه ملکه الیزابت قرار گرفت. و ازآن‌پس تا پایان زندگیش به‌اجرای نمایش در دربار ادامه داد.
شکسپیر در نمایشنامه‌های خود چندین‌بار به‌تاریخ انگلستان پرداخت و نمایشنامه‌های «ریچارد دوم»، «جان‌شاه»، و «هنری چهارم» و «هنری پنجم» را نوشت.
شکسپیر در سال ۱۶۰۹ دیوان اشعار خود را که به‌نام دیوان سانت (sonnets) معروف است انتشار داد. این‌دیوان از صدو‌پنجاه‌وچهار سانت تشکیل می‌شد. این‌سانتها جلوه‌هایی از ادب رایج آن‌زمان انگلستان بود و بسیارمورد توجه قرارگرفت. شکسپیر در آن‌اشعار از عروض معمول که شاعران انگلیسی به‌پیروی از عروض پترآرک می‌ساختند پیروی نکرد، بلکه قالبی بسیار ساده را برگزیده که از زیبایی و جاذبهٴ بسیار برخوردار بود.
آثار شکسپیر را به‌سه دسته تقسیم کرده‌اند
اول، آثاری که ازنمایشنامه‌های یونان وروم باستان مایه گرفته
دوم، تراژدیها
و سوم، کمدی-تراژدی که آثار خیال‌انگیز به‌شیوهٴ قصهٴ پریان بوداز نمایشنامه‌های تاریخی، می‌توان از «تیتوس آندرونیکوس» که در سال ۱۵۹۰ نوشته شده بود و دارای حوادث خونین و پرشور بود نام برد که مورد پسند مردم قرارگرفت. «تراژدی قیصر» نوشتهٴ سال ۱۶۰۰ یکی دیگر از آثار تاریخی شکسپیر بود که در آن، حال روحی بروتوس، قهرمان مهم نمایشنامه، پس‌از کشتن قیصر و شکنجه‌های مداوم وجدان نه تنها به‌سبب حق‌ناشناسی به‌فرمانروای خود، بلکه به‌سبب برهم‌زدن نظم کشور، با دقیقترین صورت توصیف شده بود.
از این‌دسته آثار تاریخی شکسپیر، باید از «آنتونی و کلئوپاترا» نام برد که شکسپیر در آن، با قدرت خاص در تحلیل روانی و نیروی برجستهٴ شاعرانه، سرگذشت عاشقانه و سیاسی و شکست را به‌گونه‌يی به‌هم آمیخته که در ادبیات نمایشی نظیر ندارد
در رأس تراژدیهای شکسپیر، نمایشنامهٴ «رومئو و ژولیت» بود که در سال ۱۵۹۹ در پنج پرده نوشته شد
این‌داستان اعجاب‌انگیز و مسحورکننده که جلوه‌یی است از رؤیاهای جوانی و ایمان به‌سعادتی که سرانجام به‌نابودی کشیده می‌شود، نفوذ مداومی در عالم ادب، تئاتر و موسیقی کشورها داشته است
دومین تراژدی مشهور شکسپیر، «هملت» است که در سال ۱۶۰۲ در پنج پرده نوشته شد. و از عمیقترین آثار شکسپیر است. که آشکارا اندیشه وفلسفه‌اش را دربارهٴمرگ و زندگی و سرنوشت بشر و داوری و بینوایی بیان می‌کند. اصل این‌داستان از کشور دانمارک است و شکسپیر آن‌را از میان سرگذشتهای غم‌انگیز اثر بلفارستbelleforest به‌دست آورده است
سومین اثر مشهور شکسپیر «اتللو» است که در سال۱۶۰۴ درپنج پرده تهیه شد.
اتللو به‌وسیلهٴ نزدیکترین دوست خود ایاگو برانگیخته می‌شود تا از دزدمونا به‌سبب خیانتی واهی انتقام بگیرد. پس با خشمی اهریمنی، دلدار خود را خفه می‌کند. این‌داستان هم ابتدا به‌وسیلهٴ یک‌نویسندهٴ ایتالیایی به‌نام جیرالدی چینتیو giraldi gintio در ۱۵۶۵ نوشته شده بود و شکسپیر از آن‌اقتباس کرده و همهٴ نامها را بجز دزدمونا تغییر داد
«لیرشاه»، اثر بعدی در ۱۶۰۶ در پنج پرده، اقتباسی از قصه‌های عامیانه بود. که در آن، تیره‌روزیهای شاه سالخورده و کودن، و داستان دختر باتقوا و فداکارش در آن ، به‌تصویر کشیده شده.
اثر بعدی، «مکبث» است که در ۱۶۰۶ به‌صحنه می‌آید. و از معروفترین نمایشنامه‌هایی است که بیش‌از سایر تراژدیهای شکسپیر به‌صحنه آمده. و جلوه‌یی است از جاه‌طلبیهای شیطانی، که در آغاز به‌وسیلهٴ پیشگوییهای جادوگران، و سپس به‌وسیلهٴ ارادهٴ استوار لیدی مکبث عرضه می‌شود.
آثار شکسپیر را به‌سه دسته تقسیم کرده‌اند
اول، آثاری که ازنمایشنامه‌های یونان وروم باستان مایه گرفته
دوم، تراژدیها
و سوم، کمدی-تراژدی که آثار خیال‌انگیز به‌شیوهٴ قصهٴ پریان بوداز نمایشنامه‌های تاریخی، می‌توان از «تیتوس آندرونیکوس» که در سال ۱۵۹۰ نوشته شده بود و دارای حوادث خونین و پرشور بود نام برد که مورد پسند مردم قرارگرفت. «تراژدی قیصر» نوشتهٴ سال ۱۶۰۰ یکی دیگر از آثار تاریخی شکسپیر بود که در آن، حال روحی بروتوس، قهرمان مهم نمایشنامه، پس‌از کشتن قیصر و شکنجه‌های مداوم وجدان نه تنها به‌سبب حق‌ناشناسی به‌فرمانروای خود، بلکه به‌سبب برهم‌زدن نظم کشور، با دقیقترین صورت توصیف شده بود.
از این‌دسته آثار تاریخی شکسپیر، باید از «آنتونی و کلئوپاترا» نام برد که شکسپیر در آن، با قدرت خاص در تحلیل روانی و نیروی برجستهٴ شاعرانه، سرگذشت عاشقانه و سیاسی و شکست را به‌گونه‌يی به‌هم آمیخته که در ادبیات نمایشی نظیر ندارد
در رأس تراژدیهای شکسپیر، نمایشنامهٴ «رومئو و ژولیت» بود که در سال ۱۵۹۹ در پنج پرده نوشته شد
این‌داستان اعجاب‌انگیز و مسحورکننده که جلوه‌یی است از رؤیاهای جوانی و ایمان به‌سعادتی که سرانجام به‌نابودی کشیده می‌شود، نفوذ مداومی در عالم ادب، تئاتر و موسیقی کشورها داشته است
دومین تراژدی مشهور شکسپیر، «هملت» است که در سال ۱۶۰۲ در پنج پرده نوشته شد. و از عمیقترین آثار شکسپیر است. که آشکارا اندیشه وفلسفه‌اش را دربارهٴمرگ و زندگی و سرنوشت بشر و داوری و بینوایی بیان می‌کند. اصل این‌داستان از کشور دانمارک است و شکسپیر آن‌را از میان سرگذشتهای غم‌انگیز اثر بلفارستbelleforest به‌دست آورده است
سومین اثر مشهور شکسپیر «اتللو» است که در سال۱۶۰۴ درپنج پرده تهیه شد.
اتللو به‌وسیلهٴ نزدیکترین دوست خود ایاگو برانگیخته می‌شود تا از دزدمونا به‌سبب خیانتی واهی انتقام بگیرد. پس با خشمی اهریمنی، دلدار خود را خفه می‌کند. این‌داستان هم ابتدا به‌وسیلهٴ یک‌نویسندهٴ ایتالیایی به‌نام جیرالدی چینتیو giraldi gintio در ۱۵۶۵ نوشته شده بود و شکسپیر از آن‌اقتباس کرده و همهٴ نامها را بجز دزدمونا تغییر داد
«لیرشاه»، اثر بعدی در ۱۶۰۶ در پنج پرده، اقتباسی از قصه‌های عامیانه بود. که در آن، تیره‌روزیهای شاه سالخورده و کودن، و داستان دختر باتقوا و فداکارش در آن ، به‌تصویر کشیده شده.
اثر بعدی، «مکبث» است که در ۱۶۰۶ به‌صحنه می‌آید. و از معروفترین نمایشنامه‌هایی است که بیش‌از سایر تراژدیهای شکسپیر به‌صحنه آمده. و جلوه‌یی است از جاه‌طلبیهای شیطانی، که در آغاز به‌وسیلهٴ پیشگوییهای جادوگران، و سپس به‌وسیلهٴ ارادهٴ استوار لیدی مکبث عرضه می‌شود.
از هملت، رومئووژولیت واتللو و مکبث، یعنی معروفترین آثار تراژیک‌شکسپیر، که بگذریم، به‌نوع دیگری از آثار او یعنی کمدی-تراژدیها، کمدیهای خالص، و قصه‌های خیال‌انگیز می‌رسیم. شکسپیر در کمدیهای خود اشخاص کوچک، کارگران، سربازان، و ملاحان را به‌شیوه‌یی بسیار طبیعی به‌سخن‌گفتن وامی‌داشت و باسهولت از سخن مسخره‌آمیز و خنده‌آور به‌ظریفترین کلام آراسته می‌رسید. کمدیهایش با ترانه‌های فراوان و اشعار مسحورکننده همراه بود.
ازجمله کمدیهای شکسپیر، کمدی «اشتباهات» در پنج پرده، تنها نمایشنامهٴ خنده‌آور شکسپیر است . برخی معتقدند صحنه‌های این‌نمایشنامه بیانگر زندگی خانوادگی خود اوست.
دیگر از کمدیها، «دو جوان از شهر‌ورونا» ساختهٴ سال ۱۵۹۵، «هیاهوی بسیار برای هیچ» در ۱۵۹۸، و «هرطور که بخواهید» در ۱۵۹۹ را می‌توان نام برد.
ازجمله کمدیهای شکسپیر، کمدی «اشتباهات» در پنج پرده، تنها نمایشنامهٴ خنده‌آور شکسپیر است . برخی معتقدند صحنه‌های این‌نمایشنامه بیانگر زندگی خانوادگی خود اوست.
دیگر از کمدیها، «دو جوان از شهر‌ورونا» ساختهٴ سال ۱۵۹۵، «هیاهوی بسیار برای هیچ» در ۱۵۹۸، و «هرطور که بخواهید» در ۱۵۹۹ را می‌توان نام برد.
نمایشنامهٴ خیال‌انگیز «شب دوازدهم»، در سال ۱۶۰۱ و نمایشنامه «نیکو آن‌است که پایانش نیکوست» که از آن، به‌عنوان پرشورترین و دلفریب‌ترین آثار شکسپیر نام برده‌اند در سال ۱۶۰۲ نوشته شده است.
نوع دیگر کارهای شکسپیر، نمایشنامه‌های خیال‌انگیز اوست که به‌سبک قصهٴ پریان است. از این‌آثار می‌توان از «داستان زمستان»، نوشتهٴ سال ۱۶۱۰، و «توفان» نوشتهٴسال ۱۶۱۱ نام برد.
«داستان زمستان»، شباهتی به‌داستان حضرت موسی علیه‌السلام دارد. سرگذشت فرمانروای حسود سیسیل است که به‌همسرش مظنون می‌شود و فرمان می‌دهد که کودک او را به‌محض تولد، سربه‌نیست کنند. اما کسی که مأمور کشتن طفل است، او را باجواهرات وطلا و یادداشتی حاوی نام پردیتا برسرراه می‌گذارد. پردیتا به‌وسیلهٴ شبانان برداشته و بزرگ می‌شود و پس‌از ماجراهای بسیار پدرومادرش را می‌یابدو مورد عفو قرار می‌گیرد. شکسپیر در این‌داستان، محیط پرنقش‌ونگار زندگی شبانی را با جاذبه‌های بسیار تصویر کرده است.
شکسپیر در نمایشنامهٴ «توفان»، نظر خود را دربارهٴ جهان هستی و روابط بشر و خواسته‌های دل عرضه کرده و از قدرت سحر و جادو، صحنه‌هایی خلق کرده که درعین‌حال، شاعرانه و عمیق وهنرمندانه است.
نمایشنامه‌های شکسپیر سرشار است از مسائل سیاسی و اخلاقی، اضطراب و غم، آرامش و تسکین خاطر، صنعت کلام و معرفت عمیق درون، و اندیشه‌هایی دربارهٴ ایمان، ماوراءالطبیعه، خدا، عالم خلقت، و درواقع گنجینه‌یی از اندیشه‌های بدیع و بیان‌حال و صفات روحی قهرمانان که هریک، جلوه‌گاه گوشه‌یی از خصوصیتهای وجود آدمی است که همه، با ذوق لطیف و استادی در بیان وصف شده‌اند.
شکسپیر در طبیعت، با هزاران زیباییش، سرچشمه‌یی خشک‌نشدنی از شادی و تسکین دائمی می‌یابد. در نظر او دوستی، نیمی از زندگی و پیروزی، چیزی گوارا است. شیوه‌ٴ نگارش درآثار شکسپیر، بسیار گوناگون و وسیع است. او باسهولت کامل شعر آزاد می‌سراید و تصاویر ذهنی غیرمنتظر و پرجاذبه‌و کامل به‌کار می‌برد.
نوع دیگر کارهای شکسپیر، نمایشنامه‌های خیال‌انگیز اوست که به‌سبک قصهٴ پریان است. از این‌آثار می‌توان از «داستان زمستان»، نوشتهٴ سال ۱۶۱۰، و «توفان» نوشتهٴسال ۱۶۱۱ نام برد.
«داستان زمستان»، شباهتی به‌داستان حضرت موسی علیه‌السلام دارد. سرگذشت فرمانروای حسود سیسیل است که به‌همسرش مظنون می‌شود و فرمان می‌دهد که کودک او را به‌محض تولد، سربه‌نیست کنند. اما کسی که مأمور کشتن طفل است، او را باجواهرات وطلا و یادداشتی حاوی نام پردیتا برسرراه می‌گذارد. پردیتا به‌وسیلهٴ شبانان برداشته و بزرگ می‌شود و پس‌از ماجراهای بسیار پدرومادرش را می‌یابدو مورد عفو قرار می‌گیرد. شکسپیر در این‌داستان، محیط پرنقش‌ونگار زندگی شبانی را با جاذبه‌های بسیار تصویر کرده است.
شکسپیر در نمایشنامهٴ «توفان»، نظر خود را دربارهٴ جهان هستی و روابط بشر و خواسته‌های دل عرضه کرده و از قدرت سحر و جادو، صحنه‌هایی خلق کرده که درعین‌حال، شاعرانه و عمیق وهنرمندانه است.
نمایشنامه‌های شکسپیر سرشار است از مسائل سیاسی و اخلاقی، اضطراب و غم، آرامش و تسکین خاطر، صنعت کلام و معرفت عمیق درون، و اندیشه‌هایی دربارهٴ ایمان، ماوراءالطبیعه، خدا، عالم خلقت، و درواقع گنجینه‌یی از اندیشه‌های بدیع و بیان‌حال و صفات روحی قهرمانان که هریک، جلوه‌گاه گوشه‌یی از خصوصیتهای وجود آدمی است که همه، با ذوق لطیف و استادی در بیان وصف شده‌اند.
شکسپیر در طبیعت، با هزاران زیباییش، سرچشمه‌یی خشک‌نشدنی از شادی و تسکین دائمی می‌یابد. در نظر او دوستی، نیمی از زندگی و پیروزی، چیزی گوارا است. شیوه‌ٴ نگارش درآثار شکسپیر، بسیار گوناگون و وسیع است. او باسهولت کامل شعر آزاد می‌سراید و تصاویر ذهنی غیرمنتظر و پرجاذبه‌و کامل به‌کار می‌برد.
