۱۱آذر ۱۳۰۰ - ۲دسامبر۱۹۲۱:
یونس، معروف به میرزاکوچک، فرزند میرزابزرگ، جوانی از مجاهدان مشروطه و عضوی از کمیته ستارخان بود که در فتح تهران و فرماندهی دسته‌های مجاهدان برای جنگ با قوای استبداد شرکت داشت.
او برای جلوگیری از محو دستاوردهای انقلاب مشروطه، سلاح به دست گرفت و راهی جنگلهای گیلان شد تا آتش آزادی را، این بار از دل جنگلهای گیلان شعله‌ور سازد.
میرزاکوچک‌خان به یمن مقاومت دلیرانه خود و یارانش، حمایت گسترده مردم گیلان را به‌دست آورد. روز ۱۴خرداد سال ۱۲۹۹ شمسی، میرزاکوچک‌خان در رأس مجاهدان جنگل که سراسر گیلان را آزاد کرده بودند، وارد شهر رشت شد.
میرزا به‌دعوت مردم و در میان استقبال شورانگیز آنان با صدور اعلامیه‌یی، حکومت جمهوری را در گیلان اعلام کرد.
میرزا به‌دعوت مردم و در میان استقبال شورانگیز آنان با صدور اعلامیه‌یی، حکومت جمهوری را در گیلان اعلام کرد.
جنبش جنگل، با توطئه خائنین و فرصت‌طلبان و کودتای ناجوانمردانه آنان روبه‌رو گردید.
میرزا برای جلوگیری از خونریزی، از شهر به سمت جنگل عقب‌نشینی کرد. خیانت فرصت‌طلبان، شرایط را برای ارتجاع و استعمار فراهم نمود تا ضربه نهایی را بر پیکر جنبش جنگل فرود آورند. سرانجام، میرزا نیز پس از مقاومتی دلیرانه، در حالیکه برای سازماندهی و جمع‌آوری باقیمانده نیروهایش بسوی خلخال روانه بود، در میان راه به‌دلیل برف و بوران شدید به شهادت رسید.
تاریخچه جنگاوری و دلاوریهای میرزا به‌مثابه گنجینه‌یی گرانبها در اختیار رزم‌آوران آزادی قرار گرفته و آرمانش همچون مشعلی فروزان فراراه جوانان میهن است.
تاریخچه جنگاوری و دلاوریهای میرزا به‌مثابه گنجینه‌یی گرانبها در اختیار رزم‌آوران آزادی قرار گرفته و آرمانش همچون مشعلی فروزان فراراه جوانان میهن است.
