شهادت یار صدیق دکتر محمد مصدق و نخستین کسی که پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت ایران را مطرح کرد
دکتر حسین فاطمی - آغاز زندگی
سید حسین فاطمی هدایتی، معروف به دکتر حسین فاطمی در سال ۱۲۹۹ در شهر نایین متولد شد. وی پس از دوره ابتدایی به اصفهان رفت و علاوه بر ادامه تحصیل به روزنامه‌نگاری پرداخت. دکتر حسین فاطمی پس از شهریور ۱۳۲۰، روزنامه «باختر امروز» را منتشر کرد. ۲۰ساله بود که سردبیر روزنامه شد و مورد توجه زیاد، حتی مسئولان سانسور شهربانی قرار گرفت؛ آنها اذعان می‌کردند که حسین فاطمی نویسنده‌ای چیره‌دست خواهد شد.
دکتر حسین فاطمی - نخستین فعالیت‌های میهن‌پرستانه
در اولین سرمقاله خود در روزنامه باختر، با عنوان «خدا - ایران -آزادی» نوشت: «بالاخره باید برویم نزد پدران. می‌شود با روی سیاه رفت؟ مائیم و آیندگان! با خفت و خواری می‌توان در گور خفت؟ نه... این امر محال است... در راه انجام مقصود فداکاری می‌کنیم. جانبازی می‌کنیم و تا لب پرتگاه می‌رویم ولی مردانه می‌کوشیم».
دکتر حسین فاطمی در سال ۱۳۲۳ به فرانسه رفت و مشغول تحصیل شد؛ او موفق شد از دانشگاه‌های فرانسه دکترای حقوق بگیرد. در این مدت دکتر حسین فاطمی هیچ‌گاه رابطه‌اش با ایران را قطع نکرد و بی‌درنگ پس از اتمام تحصیلات، به ایران بازگشت.
دکتر حسین فاطمی - آغاز فعالیت‌های ضداستعماری و ضددیکتاتوری
دکتر حسین فاطمی در ۸مرداد ۱۳۲۸ در مقاله‌یی با عنوان «یا مرگ یا آزادی» نوشت: «باختر امروز با همان تهور دیروز «باختر» با همان جسارت و بی‌پروایی از مصالح علف‌خورها و پابرهنه‌ها دفاع خواهد کرد».
دکتر حسین فاطمی در آبان ۱۳۲۸ در منزل دکتر محمد مصدق «جبهه ملی ایران» را تشکیل داد. به‌دلیل مواضع میهن‌پرستانه او که در مقالاتش بازتاب می‌یافت، دکتر حسین فاطمی مورد توجه اشرف خواهر شاه قرار گرفت که حاضر بود هر امکانی را در اختیارش بگذارد، تا او از دکتر مصدق جدا و به دربار نزدیک شود؛ توطئه‌یی که پیش از آن بسیاری را در دام انداخته و از جبهه مردم جدا ساخته بود. اما دکتر حسین فاطمی در معامله با خود و روزگار نام نیک را برگزید و در جبهه مردم ایستادگی کرد.
در آن زمان بحث بر سر لایحه نفت در مجلس به بن‌بست رسیده بود؛ از این‌رو دکتر حسین فاطمی پیشنهاد «ملی شدن صنعت نفت» را با مصدق مطرح کرد. در پی این پیشنهاد ملی و میهنی بود که دکتر حسین فاطمی مورد شدیدترین حملات قرار گرفت. در این رابطه شاه به دکتر حسین فاطمی گفت: «مملکت را به کجا می‌خواهید بکشید؟ مگر می‌شود نفت را ملی کرد؟».
اما دکتر فاطمی اعتنایی به شاه نکرده بود.
دکتر محمد مصدق درباره دکتر حسین فاطمی گفته بود: «اگر ملی شدن صنعت نفت خدمت بزرگی است که به مملکت شده، باید از آن کسی که اول این را پیشنهاد کرد، سپاسگزاری نمود و آن کس شهید راه وطن، دکتر حسین فاطمی است».
دکتر حسین فاطمی
دکتر فاطمی روز ۳۰اردیبهشت ۱۳۳۰ به سمت معاون پارلمانی نخست‌وزیر و سخنگوی دولت منصوب شد. روز ۲۵بهمن ۱۳۳۰ دکتر حسین فاطمی هدف یک ترور ناموفق قرار گرفت. پس از آن او در سرمقاله باختر امروز نوشت: «کشته شدن در راه نجات یک ملت بزرگ‌‌ترین افتخار است... تنها آتش مقدسی که باید در کانون سینه هر جوان ایرانی همیشه زبانه بکشد، این آرزو و ایده‌آل بزرگ و پاک است که جان خود را در راه رهایی جامعه و نجات ملت خود از چنگال فقر و بدبختی و ظلم و جور بگذارد من از مرگ باکی ندارم. آن هم‌چنین مرگ پرافتخاری. من از این شهادت پرافتخار لذت می‌برم. من خدای را شکر می‌کنم که در راه مبارزه با فساد شهید می‌شوم. و خانواده من بسیار مفتخرند که مرد کوچکی از میان آنها به این سعادت نائل گردید...».
دکتر حسین فاطمی - وزارت‌خارجه دولت دکتر محمد مصدق
دکتر حسین فاطمی در مهر ۱۳۳۱ وزیر خارجه و سخنگوی دولت دکتر مصدق شد. او با قاطعیت تمام سفارت‌خانه انگلیس را تعطیل و جاسوسان آن را اخراج نمود.
دکتر حسین فاطمی در کودتای ۲۵مرداد ۱۳۳۲ بازداشت شد و در پی شکست کودتا آزاد گردید. وی روز ۲۶مرداد در میتینگی در میدان بهارستان، به‌شدت به دربار حمله نمود و خواهان برچیده شدن بساط ننگین سلطنت پهلوی گردید. مردم نیز در حمایت از سخنان او، مجسمه شاه را از جا کندند. دکتر حسین فاطمی از تمام سفیران ایران خواست تا نه تنها به استقبال شاه که از کشور گریخته بود، نروند، بلکه شاه را دستگیر کرده به ایران باز گردانند.
دکتر حسین فاطمی در همان روزها دربارهٔ شاه نوشت: «...عاقبت گرگ‌زاده گرگ شود».
دکتر حسین فاطمی - کودتای ننگین ۲۸مرداد ۱۳۳۲
روز ۲۸مرداد ۱۳۳۲ هیأت دولت مشغول تصمیم‌گیری درباره بعضی از مسائل روز بود که گزارش برخی شلوغی‌ها در نقاطی از شهر تهران رسید. دکتر حسین فاطمی از مصدق خواست که طی بیانیه‌یی مردم را به کمک بطلبد. او هنگامی که نوار ضبط شده را به رادیو رساند، آنجا را در تصرف کودتاچیان یافت. دکتر حسین فاطمی به نزد دکتر مصدق بازگشت و در پی حمله مزدوران شاه و اوباشی که در خدمت سرویس‌های بیگانه بودند، با کمک محافظین دکتر مصدق مخفی شد. دکتر حسین فاطمی طی مدت زندگی مخفی، برخی خاطرات خود را نوشت. از جمله در مطلبی، نظر خود را در مورد خاندان پهلوی بیان داشت که «تا یک نفر از این خاندان ننگین بر سرکار باشد، محال است پای استعمار از این مملکت به در رود».
دکتر حسین فاطمی - دستگیری و شهادت
سرانجام روز ششم اسفند ۱۳۳۲ دکتر حسین فاطمی دستگیر شد. دادگاه نظامی شاه روز هفتم مهر ۱۳۳۳ا و را با اتهام اقدام برای برکناری شاه و اقدام علیه سلطنت مجرم شناخت.
دکتر حسین فاطمی در برابر عده‌یی تسلیم‌شده که از او می‌خواستند خدمت دربار طلب عفو کند، گفت: «می‌دانم برای چه آمده‌اید. اگر من امروز استغفار کنم دیگر هیچ‌کس توی این مملکت حرف کسی را باور نمی‌کند. جواب جوان‌های مملکت را در آینده تاریخ چه کسی خواهد داد که می‌گویند حسین فاطمی هم وقتی که پای جانش افتاد» تسلیم شد.
آرزوی دستگاه کودتا و شاه نیز تسلیم او بود. ولی دکتر حسین فاطمی پای عهدی که برای آزادی ایران بسته بود، محکم و استوار ایستاد و روز ۱۹آبان ۱۳۳۳ به‌دستور مستقیم شاه و در حالی که ۴۰درجه تب داشت، با برانکارد به پای جوخه اعدام برده شد.
