۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰ - ۶مهر۱۳۴۹:
جمال عبدالناصر چهره ملی جهان عرب و پیشوای مبارزات ضداستعماری مردم مصر، درگذشت.
وی در سال ۱۹۵۴ با به‌دست‌گرفتن حاکمیت و جهت‌گیریهای ضداستعماری از محبوبیت زیادی در مصر و در دنیای عرب برخوردار گردید.
با شکست امپراطوری عثمانی در جنگ دوم جهانی، بقایای محتضر خلافتی فرو ریخت که هیچ همخوانی با دنیای معاصر نداشت. از اجزای خلافت منقرض‌شده عثمانی، کشورهای جدیدی تأسیس شدند. یکی از آنها مصر بود.
ولی این تولد به‌معنی استقلال نبود. مصر تا سالها بعدازپایان جنگ بزرگ، کماکان یک کشور مستعمره و گاه نیمه‌مستعمره باقی ماند.
تنها در سال ۱۹۵۴ بود که این کشور به‌طور واقعی از حالت یک کشور نیمه‌مستعمره خارج شد و به جرگه کشورهای مستقل جهان پیوست.
در آن‌سال، گروهی از افسران جوان مصری، که نام افسران آزاد را برخود نهاده بودند، با یک کودتای بدون خونریزی، پادشاه مصر را برکنارکرده، خود زمام امور را به‌دست گرفتند.
یکی از این افسران جوان، سرهنگ دوم جمال عبدالناصر نام داشت که درجریان حوادث بعدی، نه‌تنها بزرگترین رهبرِ مصر، بلکه نامدارترین پیشوای جهان عرب شد.
تاریخ معاصر مصر درواقع با نام ناصر، پیوندی ناگسستنی دارد.
جمال عبدالناصر در تاریخ ۱۵ژانویه سال ۱۹۱۸ بدنیا آمد. او پس‌از فارغ‌التحصیل‌شدن از دانشکده جنگ قاهره، در جنگ سال ۱۹۴۸ فلسطین شرکت کرد. و در سال ۱۹۵۴ درجریانِ یک کودتا، حکومت را به‌دست گرفت.
جمال عبدالناصر به‌علت روحیهٔ میهن‌پرستی خاصِ خود، در بین اعراب، محبوبیتی منحصربه‌فرد داشت. نهضت پان‌عربیسم که او پایه‌گذاری کرد، در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ طرفداران زیادی داشت و هنوز هم سالها پس‌از مرگ او، بین اعراب طرفدارانی دارد.
از مهمترین وقایع دوران او می‌توان به جنگ سوئز- سینا در سال ۱۹۵۶، همچنین به جنگ شش‌روزه اعراب و اسرائیل در ژوئن ۱۹۶۷ اشاره کرد.
اما آنچه که ناصر را به‌عنوان یک رهبر برجسته در جهان عرب، شاخص کرد، ملی‌کردن آبراه سوئز بود.
با این‌کار برای اولین‌بار یک رهبر عرب، به رویارویی آشکار با بزرگترین قدرتهای مسلط آن زمان، یعنی بریتاینای کبیر و فرانسه برخاست، درحالیکه در کنار مرزهای خود نیز با قدرت تازه‌یی به‌نام اسرائیل چنگ‌درچنگ بود.
به‌دنبال ملی‌کردن کانال سوئز توسط جمال عبدالناصر، ارتشهای فرانسه، انگلیس و اسرائیل طی یک حمله نظامی به مصر، در اکتبر سال ۱۹۵۶، کانال سوئز، پورت‌سعید و اسلامیه را به اشغال خود درآوردند. تهاجم ارتشهای فرانسه و انگلستان با مخالفت شدید شوروی و سپس آمریکا مواجه شد. جمال عبدالناصر نیز متقابلاً با یک بسیج عمومی اعلام داشت که مردم مصر در مقابل هرگونه تجاوزی به خاک کشور خود خواهند جنگید.
نیروهای مهاجم پس‌از صدور قطعنامه آتش‌بس، به‌وسیله سازمان ملل، از مناطق اشغالی در کانال سوئز عقب‌نشینی کردند و مصر به رهبری جمال عبدالناصر پیروزی بزرگی به‌دست آورد.
ناصر در این رویارویی موفق شد کانال سوئز را ملی اعلام کند. او هرچند در جنگی که به همین علت درگرفت شکست خورد، ولی همین‌کار وی، باعث شد پس‌از سالها تسلط استعمار بر سرزمینهای عربی، اعتمادبه‌نفس به اعراب بازگردانده شود.
فراتر از آن، ناصر موفق شد در جهانِ دوقطبی آن‌روزگار، در همکاری با نهرو، رهبر بلندآوازه هند و احمد سوکارنو رئیس‌جمهور اندونزی، جنبش عدم‌تعهد را بنیان نهد.
و این‌همه بعداز رزم پیروزمندی بود که کمی پیش‌از آن، دکتر محمد مصدق پیشوای نهضت ضد استعماری مردم ایران در ملی‌کردن صنعت نفت، به پیش برده بود. و به‌عنوان نماد مبارزات ملی و ضد استعماری مشرق‌زمینِ معاصر، نامش در همه‌جا با احترام برده می‌شد.
تلاشهای بعدی عبدالناصر برای متحدکردن کشورهای پراکنده عربی البته به نتیجه نرسید، او تنها توانست به ایجاد برخی مصالحه‌ها بین چند کشور عربی موفق شود. درحالیکه اتحادش با سوریه هم چندان نپایید.
ناصر همچنین کمکهای مهمی به جنبش آزادیبخش الجزایر کرد. ولی سرانجام در محاصره دشمنان متعددی که او را احاطه کرده بودند، متحمّل شکستهایی هم شد که مهمترین آن شکست نظامی در جنگ شش‌روزه با اسرائیل بود.
ناصر پس‌از شکست در جنگ شش‌روزه اعراب و اسراییل، در ژوئن سال ۶۷ استعفا داد. اما در پی تظاهرات توده‌های مردم مصر، استعفای خود را پس گرفت و سه سال بعد در سال ۱۹۷۰ براثر سکته قلبی بدرود حیات گفت.
مردم مصر و جهان عرب در مراسم تشییع رهبر خود، عمق قدرشناسی خود از مردی را ابراز کردند که غرور اعراب را به‌آنها بازگردانده بود.
