روز ۷مهر ۱۳۶۰ برابر با ۲۹سپتامبر ۱۹۸۱ برنامهٔ شورای ملی مقاومت ایران و دولت موقت جمهوری دموکراتیک توسط آقای مسعود رجوی اعلام شد. از این پیشتر شورای ملی مقاومت ایران در ۳۰تیر ۱۳۶۰ در سالگرد قیام ملی ۳۰تیر ۱۳۳۱ تأسیس شده بود تا یادآور این باشد که این شورا در ادامهٔ همان خط دکتر محمد مصدق پیشوای فقید نهضت ملی مردم ایران و برای تحقق آرمان های آزادی خواهانه و استقلالطلبانهیی که مردم ایران بیش از یکصد سال است برای آن مبارزه میکنند، تشکیل شده است.
تأسیس شورای ملی مقاومت ایران یک ماه بعد از آغاز مقاومت انقلابی در ۳۰خرداد ۱۳۶۰ در اوج سرکوب و اعدامهای وحشیانهٔ دیکتاتوری دینی ملاها و در سیاهترین روزهای حاکمیت اختناق، در تهران به ابتکار آقای مسعود رجوی تأسیس شد.
شورای ملی مقاومت ایران یک ائتلاف از سازمانها، گروهها و شخصیتهای ایرانی است که هدف خود را ائتلاف همه نیروهای مخالف نظام ولایت فقیه بهمنظور سرنگونی این رژیم و استقرار دموکراسی در ایران اعلام کرده است.
پس از پرواز آقای مسعود رجوی از تهران به پاریس و شکلدادن شورای ملی مقاومت ایران و برگزاری اجلاسیههای متعدد آن، برنامهٔ دولت موقت جمهوری دموکراتیک ایران در هفتم مهرماه ۱۳۶۰ به اطلاع عموم مردم ایران رسید.
برنامه شورای ملی مقاومت ایران و دولت موقت جمهوری دموکراتیک در ۳فصل و ۲۹ماده، سیاستهای اصلی شورای ملی مقاومت ایران را در دوران انتقال روشن میکند.
این برنامه در اولین اجلاس شورای ملی مقاومت ایران که در بهمن و اسفند ۱۳۶۰ در پاریس برگزار شد، مورد بررسی قرار گرفت. اعضای شورا در اولین اجلاس بزرگ خود، با تصویب ۳سند مهم، اولین گام اساسی را در آزمون اتحاد عمل سیاسی برداشتند که حاصل آن علاوه بر تصویب اساسنامه شورای ملی مقاومت، افزودن چند مادهٔ الحاقی به فصل اول و سوم همین برنامه بود.
فصل اول برنامه به تشریح وظایف مبرم دولت موقت و شورای ملی مقاومت در دوران انتقال میپردازد. این فصل با ۸ماده و ۳بند الحاقی، وظیفهٔ مبرم دولت و شورا را طی دوران انتقال مشخص کرده است. دولت موقت موظف است ظرف ۶ماه با برگزاری انتخابات آزاد جهت تشکیل مجلس مؤسسان و قانونگذاری ملی، حاکمیت را به مردم ایران منتقل کند. بهمحض تشکیل مجلس مؤسسان و اعلام آمادگی برای به عهده گرفتن مسئولیت، دولت موقت استعفا داده و مجلس مؤسسان همه مسئولیتهای حاکمیت را به دست میگیرد. کلیهٔ مقامات، مسئولیتها و نهادهای دوران انتقال، صرفاً جنبهٔ موقتی داشته و فقط تا استقرار نهادهای جدید مطابق قانون اساسی جدید، معتبر هستند. مرجع نهایی تصمیمگیری و ادارهٔ امور کشور طی دوران انتقال، شورای ملی مقاومت ایران است.
فصل دوم برنامه، دیدگاهها و سرخط اساسیترین سیاستهای دولت موقت و مضامین آن را تشریح میکند. مضامینی چون بهرسمیت شناختن حق تصمیمگیری توسط مردم، آزادی، استقلال، عدالت و یگانگی اجتماعی(به مفهوم رفع همه تبعیضها و جهل و ستمهای اجتماعی اعم از جنسی، قومی و عقیدتی)، نجات ارزشهای اصیل و ترقیخواهانهٔ ملی و میهنی(که توسط رژیم خمینی سرکوب و لوث شده است)، نظام شورایی و وحدت برنامهریزی در نظر و عمل و...
و بالاخره در فصل سوم پس از مشخص کردن دیدگاهها در فصل قبلی، به توضیح فشرده مواد برنامه در زمینههای گوناگون میپردازد. مواد برنامه با «استقلال» و «آزادی» بهعنوان مادهٔ اول و دوم با ذکر همهٔ وجوه آزادیها و رفع تمامی تبعیضات جنسی، قومی و عقیدتی آغاز میشود و مادهٔ سوم شوراهای مردمی است.
دیگر مواد برنامه شامل: تساوی حقوق سیاسی و اجتماعی کلیهٔ آحاد ملت، حقوق ملیتها، ارتش، حقوق کارگران، سیاست ارضی و مسایل روستایی، آموزش، تحصیلات عالی و فرهنگ، تأمین و رفاه اجتماعی، سیاست خارجی و... میباشد.
اعتقاد عمیق مسعود رجوی به کثرتگرایی و مشارکت گرایشات مختلف در پروسه تصمیمگیری باعث شد که در شورای ملی مقاومت ایران هر عضو، صرفنظر از اینکه یک سازمان بزرگ سراسری مانند مجاهدین خلق ایران باشد یا یک شخصیت منفرد، دارای یک حق رأی باشد.
بر اساس برنامه شورای ملی مقاومت ایران وظیفه این شورا در وهله اول سرنگونی دیکتاتوری ولایت فقیه است. پس از سرنگونی، شورای ملی مقاومت دولت موقت را شکل میدهد که بهمدت حداکثر ۶ماه از فردای سرنگونی حکومت ولایت فقیه تا برگزاری انتخابات آزاد بر سر کار خواهد بود که دولتی ائتلافی است که همه احزاب و گروهها و گرایشات مختلف درون شورای ملی مقاومت در آن شرکت خواهند داشت و وظیفهٔ اساسی آن، انتقال حاکمیت به مردم ایران و مستقر ساختن حاکمیت جدید ملی و مردمی است که با انتخابات آزاد برای تشکیل مجلس مؤسسان، صورت میگیرد.
بر اساس مصوبات شورای ملی مقاومت ایران، در ایران آزاد فردا انتخاب و آرای عمومی اساس مشروعیت نظام آینده کشور است. آزادی عقیده، بیان و مطبوعات و آزادی تشکیل احزاب و جمعیتهای سیاسی و امنیت قضایی همه آحاد مردم و حقوق مصرح در اعلامیه جهانی حقوقبشر تضمین میشود. همه امتیازهای جنسی و قومی و عقیدتی لغو میشوند و هر گونه تبعیض در مورد پیروان ادیان و مذاهب مختلف ممنوع خواهد بود و هیچکس بهدلیل اعتقاد یا عدم اعتقاد به یک دین یا مذهب هیچ امتیاز یا محرومیتی نخواهد داشت.
ماندگاری شورای ملی مقاومت ایران بهمدت بیش از ۴دهه، بهمثابهٔ دیرپاترین ائتلاف سیاسی تاریخ معاصر ایران، آن هم در بغرنجترین شرایط بینالمللی و منطقهیی، گویای اصالت شورا و ریشههای عمیقش در جامعه ایران، خط مشی اصولی آن و صحت خطوط اتخاذ شده توسط این شورا مبنی بر سرنگونی رژیم ولایت فقیه و عدم عدول از این خط اصولی و همچنین تبلور مناسبات دموکراتیک و خصلت کثرتگرای آن است.