روز ۲۹بهمن سال ۱۳۵۶ مردم قهرمان تبریز با قیام قهرآمیز خود پایههای دیکتاتوری پوسیده سلطنتی را بهلرزه درآوردند و یکبار دیگر خاطره دلاوران مشروطه را زنده کردند.
هسته اصلی این قیام را دانشجویان انقلابی تشکیل میدادند که با شکستن محاصره دانشگاه خود را به صفوف تودهها رساندند و کار آمادهسازی و بسیج آنان را تدارک دیدند. در این قیام قهرمانانه، مردم تبریز با استفاده از انواع سلاحهای دستساز بهویژه کوکتل مراکز سیاسی، نظامی و اقتصادی رژیم همچون مرکز حزب فرمایشی رستاخیز را به آتش کشیدند و با فلجکردن نیروهای سرکوبگر رژیم شاه، برخی از مناطق شهر را به کنترل خود گرفتند.
قیام تبریز، نقطه عطفی در گسترش مبارزات ضدسلطنتی مردم ایران بود و شتابی چشمگیر به حرکت تودههای خشمگین داد.
پس از قیام، سرلشکر آزموده، استاندار وقت آذربایجان، به تلویزیون آمد و در حالیکه از نگرانی گریه میکرد گفت:
اغتشاشگران آذربایجانی نبودند و از خارج مرزها آمده بودند، اینها که شما دیدید اینها آذربایجانی نبودند اینها تبریزی نبودند.
رژیم شاه مسئولیت قیام تبریز را بهعهدهٔ ”مارکسیستهای اسلامی“دانست. «مارکسیستهای اسلامی» عبارت تولید شده دیکتاتوری شاه برای نامگذاری مجاهدین بود.
در همان زمان سازمان مجاهدین خلق ایران در جزوهیی بهنام «تحلیل جنبش خلق قهرمان تبریز» که در زندان تدوین شده بود، قیام تبریز را نقطه عطفی در جنبش دمکراتیک خلق علیه دیکتاتوری شاه توصیف کرد و نوشت: «رژیم (شاه) در این مرحله از انحطاط خود، با تضادهای بسیار خردکنندهای مواجه است. اگر جریانهای را سرکوب نکند طبیعی است که رشد چشمگیری خواهند داشت. و بالمآل بایستی فاتحهٔ دیکتاتوری را بخواند. اگر سرکوب کند باز هم مشکلات عدیدهای ایجاد میشود که در نهایت باز هم موجودیت دیکتاتوری را تهدید میکند. بنابراین تا آنجا که ما میتوانیم بفهمیم، رژیم بایستی میان قطبین این تضاد مسیر زیگزاگی و نوسانی را طی کند».
شاه در مرحله پایانی، پس از قیام مردم تبریز در ۲۹بهمن ۱۳۵۶ میگفت اغتشاشگران از آنسوی مرز میآیند. اما کار که بالا گرفت، ۸ماه و نیم بعد، در ۱۶آبان ۱۳۵۷ به شنیدن «پیام انقلاب ملت ایران» اذعان کرد:
«من نیز پیام انقلاب شما ملت ایران را شنیدم... متأسفانه در کنار این انقلاب دسیسه و سوءاستفاده دیگران از احساسات و خشم شما آشوب هرج و مرج و شورش نیز بهبار آورد موج اعتصابها نیز که بسیاری از آنها بر حق بوده اخیراً تغییر ماهیت و جهت یافت تا چرخهای اقتصاد مملکت و زندگی روزمره مردم فلج شود».
اکنون شیخ نیز با زبان و شیوه خاص خود به همان راه میرود.
خامنهای، تلویزیون رژیم - ۱۹دی ۱۳۹۶
«اینی که یک عدهیی از این تجمع، از این انگیزه سوءاستفاده کنند بیایند به قرآن دشنام بدهند، به اسلام دشنام بدهند، به پرچم اهانت کنند، مسجد را بسوزانند، تخریب کنند آتش بزنند یک حرف دیگه است. اینها ۲مقوله است. اینها را با هم مخلوط نباید کرد».
سردار شهید خلق موسی خیابانی در گفتگو با نشریه مجاهد گفت: «شاه پس از سرکوب تظاهرات و قیام مردم قم گمان میکرد که با آن حرکت و کشتار وحشیانه جنبش تودهگیر مردم را مهار کرده و یا آن را در نطفه خفه کرده است. لاکن قیام مردم تبریز آن محاسبات را نقش بر آب نمود و بهعلت ویژگیهایی که داشت فاز جدیدی را در جریان جنبش پدید آورد. این قیام نقطه آغاز سلسله حرکتها و قیامهای مشابهی شد که بعداً در سایر شهرها نیز بهوقوع پیوست».
سازمان مجاهدین در جزوه تحلیلی از زندان به مردم تبریز درود فرستاد و افزود: از قهرمانیها و فداکاریهای خلق تبریز تجلیل میکنیم و به این خلق مجاهدپرور از ستارخان سردار ملی گرفته تا «محمد حنیفنژاد، فرزند کبیر خلق تبریز در دوران اخیر و شهید راهگشای تبریز، بنیانگذار سازمان مجاهدین خلق ایران» درود میفرستیم. جنبش اخیر نشان داد که فیالواقع تبریز یک شهر مجاهد است و شهدا و اسرایش(زندانیان سیاسی) را تنها نمیگذارد و هرگز فراموش نمیکند(نشریه مجاهد ۱۱۰ – ۳۰بهمن ۱۳۵۹).
از سخنرانی برادر مجاهد مسعود رجوی در میتینگ تبریز ۱۳۹۵:
«و ما مجاهدین امروز برآنیم که دل تبریز را، یعنی نبض تمام ایران را به شادی و لبخند بیاوریم تا سردار هم بخندد. داشتم زادگاه تاریخی، سیاسی و عقیدتی مجاهدین خلق را میگفتم در تبریز که حالا میرسیم به زادگاه تشکیلاتی ما، که فکر میکنم با وجود شهید بنیانگذار ”محمد حنیفنژاد“ احتیاجی به شرح ندارد، باز هم سردار فرزند دیگری را فرستاد سایر خواهرها و برادرهایش را جمع بکند، در گوشه و کنار کشور، پس این تبریز شهر مشعلداران برای هر مجاهد خلق نه یک دیار، دیار غیر... و نه یک وادی ناآشنا، بلکه زادگاه دردآشنای سیاسی ـ عقیدتی و تشکیلاتیاش هست که امروز من هم به زیارتش نائل شدهام. بار خدایا ما را برای میراث سردار همهٔ اولیا و سردارانت شایسته کن. خدایا شهدای آزادی را که شهدای راه تو هستند ما را شایسته کن، برای برداشتن کولهبارهاشون پس ما را برای این شهر، شهر ستار و خیابانی، شهر مجاهدان و مبارزان، شهر ۲۹بهمن، فرزندان شایستهای قرار بده، آنقدر که کاری کنیم که آذربایجان و بل تمام ایران بهطور پایدار و مستمر لبخند شادی بر لب داشته باشه چنانکه سردار میخواست.
پس بهگفتهٔ معلم کبیر تبریز، شهید تمام خلق، خیابانی کبیر: ”ای آزادیخواهان که عهد و میثاق بستهاید یا بمیرید و یا ایران را آزاد کنید. بیایید قول شرف خود را تکرار کنید که ایران را به آزادی واقعی نائل خواهید ساخت».