728 x 90

استاد احمد عبادی

--
--
«احمد عبادی در سال 1285 متولد شده، او فرزند میرزا عبدالله استاد بی‌بدیل تار و سه تار است. خانه میرزا عبدالله کانون گرم و محفلی بی‌ریا برای اهل هنر بود و احمد عبادی هنگامی که بیش از هشت سال نداشت در این محفل با فرا گرفتن ضرب، با ترانه‌های ضربی موسیقی آشنا شد. احمد شروع به نواختن سه تار کرد که سایه پدرش از سرش دور شد و وی از تعلیمات پدر محروم گردید ولی چون آتش عشق موسیقی در دلش شعله‌ور بود نزد خواهران خود مولود و ملوک که از تعلیمات پدر برخوردار شده بودند، اصول نوازندگی را آموخت عبادی به جایی رسید که در سن هجده سالگی تصویر سازش شنیدنی بود». (از کتاب سرنوشت موسیقی ایران اثر زنده یاد استاد روح‌الله خالقی)
استاد احمد عبادی در قلم زنده یاد خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی این‌گونه توصیف شده است: «... احمد عبادی نه تنها از لحاظ موسیقی و ذوق و قریحه نوازندگی جانشین پدر می‌باشد بلکه از جهت حسن خلق و ادب و مهربانی بهترین یادگار میرزا عبدالله است. خانه‌ی دل یاران از مهر و محبت وی آکنده است، هنگامی که انگشتانش روی پرده‌های سه تار به گردش در می‌آید و ناخن پر قوتش آهنگ ساز را به گوش می‌رساند، قلب آدمی در سینه می‌تپد و نغمه‌های دلپذیرش هزاران خاطرات شیرین را از جلوی دیدگان شنونده می‌گذراند که هیچ هنری را این همه تأثیر شگفت‌انگیز نیست»... .
استاد احمد عبادی وارث و یادگار نسلی از بزرگان و راویان فرهنگ شفاهی یا «سینه به سینه» موسیقی سنتی ایران بود که به خاندان هنر معروف بودند. شاه‌ ولی فراهانی سرسلسلهٴ این خاندان است که می‌گویند از شاگردان و سرسپردگان به مشتاق‌ علیشاه اصفهانی بوده و فرزندش آقا علی اکبر فراهانی از نوازندگان تار دورهٴ ناصری و از دست پروردگان مکتب پدر بوده است. می‌گویند آقا علی اکبر فراهانی عارفی دلسوخته بود که یکشب بر بام خانه‌اش در حال راز و نیاز و نواختن سازش که قلندر نامیده می‌شد به جوار حضرت حق می‌شتابد.
فرزندان آقا علی اکبر فراهانی، میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی آنچه را که از پدر و بعدها از شاگردان پدر آموخته بودند به شکل مدون و منسجمی درآورده و ردیف موسیقی را بدین شکلی که امروزه وجود دارد و نواخته می‌شود تدوین می‌کنند. تقسیم بندیهای دستگاهی موسیقی سنتی ایران نیز مبنی بر هفت دستگاه و پنج آواز از این زمان رواج پیدا می‌کند. فرزندان میرزا حسینقلی، علی اکبرخان شهنازی و عبدالحسین خان شهنازی بودند که هر کدام نیز در نوازندگی تار دارای سبک و سیاقی خاص بودند. فرزندان میرزا عبدالله دو دختر به نامهای مولود و ملوک و دو پسر به نامهای جواد و احمد بودند. جواد در جوانی فوت می‌کند. مولود و ملوک محضر پدر را درک کردند و از او نوازندگی سه تار را آموختند. ولی احمد که کوچکترین فرزند بود در هنگام مرگ پدر حدود هفت یا هشت سال بیشتر نداشت و بیش از یک یا دو جلسه بیشتر نتوانست از محضر پدر استفاده کند و از این نعمت محروم ماند. احمد عبادی بعدها نوازندگی سه تار را از خواهران خود خصوصاً «ملوک» که سه تار را به شیوه پدر می‌نواخت فراگرفت. احمد عبادی مدتی را در مشاغل دولتی گذراند و بعد از سال۱۳۲۰ به وزارت اقتصاد ملی انتقال یافت.
استاد احمد عبادی نخستین اثرش را در سال 1310 انتشار داد. این اثر صفحاتی بود که توسط کمپانی پولیفون تهیه شده بود و شامل تکنوازی سه تار در دستگاه ماهور و دیگری در دستگاه شور که با صدای رضا قلی ظلی همراهی شده بود.
استاد احمد عبادی در سال۱۳۲۷ توسط شاعر و ترانه سرای نامدار استاد اسماعیل نواب صفا به رادیو دعوت می‌شود. و برای اولین بار در مردادماه ۱۳۲۷ صدای روح نواز سه تار عبادی از رادیو به گوش مردم می‌رسد. نواب صفا در این باره گفت: «... از افتخارات من همین بس که توانستم صدای ساز استاد احمد عبادی را از طریق رادیو به گوش مردم برسانم. چه بسا در آن دوران مردمانی بودند که هنوز صدای این ساز را نشنیده بودند و از آن پس تماس مردم با رادیو بیشتر شد واز ما می‌خواستند که از ساز استاد عبادی بیشتر استفاده کنیم»... .
شیوه نوازندگی احمد عبادی: استاد احمد عبادی می‌گوید، پس از نواختن در رادیو بود که تحت‌تاثیر آن شیوه نوازندگی سه تار را تغییر داد. چرا که تا آن وقت سه تار به شیوه قدما نواخته می‌شد و همه سیمها با هم به صدا در می‌آمد و چون حس می‌کرد این شیوه نوازندگی در رادیو واضح به گوش مردم نمی‌رسد، با کم کردن فاصله سیم تا صفحه ساز و نیز با تغییری که در فاصله سیمها با یکدیگر می‌داد و همچنین نوع سازهایی که برای تکنوازی انتخاب می‌کرد، به شیوه و سبک جدیدی در نوازندگی سه تار دست یافت که منحصربه‌فرد بود.
در مورد نحوه نوازندگی استاد عبادی باید گفت که سبکی کاملاً متمایز نسبت به اساتید و گذشتگان خود در نوازندگی دارد. این سبک ساخته و پرداخته ذوق هنری سرشار این بزرگ مرد موسیقی ایران می‌باشد. در نوازندگی سه تار می‌توان به سبک استاد صبا و استاد یوسف فروتن و استاد عبادی اشاره کرد. اما سبک استاد عبادی متمایزتر از دیگر سبکها می‌باشد و این امر به آسانی قابل تشخیص است.
استاد عبادی در مورد ابداع سبکش در نواختن سه تار گفته است: در زمان جوانیش سریع مضراب زدن در نوازندگی سه تار بسیار مهم بوده و هر کس سریعتر می‌نواخته از او به‌عنوان کسی که خوب سه تار می‌زند یاد می‌کردند، اما هنگام ضبط صفحات گرامافون در گذشته، این سرعت زیاد در نواختن موجب بد پر شدن صفحات می‌شده و هنگام شنیدن صفحات ضبط شده، مضرابهای سه تار شفاف به گوش نمی‌رسید، به همین دلیل استاد عبادی به این فکر می‌افتد که این مشکل را برطرف کند. او برای رفع این مشکل از سرعت مضراب زدن می‌کاهد، توقفها را بیشتر می‌کند، مضرابها را قویتر و بسیار بسیار شفاف‌تر بیان می‌کند و همین روش به همراه احساس سرشاری که او در کارهایش انجام می‌دهد شیوه جدید و بدیعی را در سه تار نوازی به‌وجود می‌آورد که مورد توجه اساتید و شنوندگان موسیقی ایرانی قرار می‌گیرد و بعد ها به‌وسیله خیلیها مورد تقلید قرار می‌گیرد اما تا کنون کسی نبوده که بتواند احساسی را که او در کارهایش بوده ارایه دهد.
احمد عبادی بداهه نوازی بسیار چیره دست بود. چنان‌که خاصیت و روح هنر موسیقی شرق است که هنرمند همان لحظه، با توجه به احساس و نوع نگرش خود با نغمه‌هایی که به وجود می‌آورد حکایتی تازه سر می‌کند و استاد عبادی از این حیث بسیار چیره دست بود. استاد عبادی حتی در برخی از گوشه‌های کوچک از دستگاهی خاص، زمان زیادی را به تکنوازی می‌پرداخت به‌طوری‌که جمله ها و ملودیها شبیه یکدیگر نبودند و هر جمله از طراوت و تازگی خاصی برخوردار بود. از دیگر ویژگیهای سبک استاد می‌توان به تک مضرابهای واضح و خوش صدا به سکوتهای عمیق و به‌جا در بین فواصل جمله ها و چهار مضرابها و قطعاتی که در اکثر گوشه‌های دستگاهها گردش می‌کرد ونیز استفاده از تمامی امکانات صدایی ساز اشاره کرد.
می‌گویند یکی از سه تارهایی که مورد علاقه استاد عبادی بود سه تار ناصرالدین شاه قاجار بود. این سه تار برحسب تصادف به دست عبادی رسید. رسیدن این سه تار به دست استاد عبادی داستان جالبی دارد: می‌گویند در سفر دوم ناصرالدین شاه به اروپا شاه با خود سه تاری به فرانسه برده بود، بعد از بازگشت آن را با خود به ایران آورد و به یکی از نزدیکان خود بخشید. یکی از شاگردان میرزا عبدالله فرزند خوانده کسی بود که سه تار را از ناصرالدین شاه دریافت کرده بود. وی آموختن سه تار را نزد میرزا عبدالله شروع کرد ولی بعد از مدتی دنباله تعلیم را رها کرد. سالها بعد هنگامی که وی صاحب نوه و نتیجه شده بود و گرد پیری بر سر ورویش نشسته بود پیچ رادیو را باز کرد و صدای سه تار عبادی را شنید. وی که بیاد استادش میرزا عبدالله می‌افتد به دامادش می‌گوید من هنگامی که سه تار این نوازنده را از رادیو می‌شنوم بیاد استاد بزرگوارم میرزا عبدالله می‌افتم. داماد او که با عبادی آشنا بود خنده‌ای می‌کند و می‌گوید: اتفاقاً نوازنده‌ای که صدای ساز او را می‌شنوید پسر میرزا عبدالله است. این شاگرد سابق سه تار می‌گوید سه تاری دارم که میل دارم این سه تار را بیاد درسهایی که از میرزا عبدالله آموخته‌ام به پسرش هدیه کنم. وقتی این سه تار به‌دست عبادی رسید، پس از مرمت سیم و پرده‌های آن به نواختن آن مشغول شد. عبادی در این مورد می‌گفت: پیش از آن‌که زخمه بر سیم آن سه تار بزنم، مدتی به فکر فرو می‌روم و از بازیهای تقدیر و روزگار تعجب می‌کنم که چگونه این ساز نفیس بعد از این مدت طولانی به‌دست من رسید.


آثار استاد احمد عبادی

از استاد احمد عبادی آثار بسیاری در زمینه تکنوازی و یا گروه نوازی به‌جا مانده است. عبادی تغییراتی در کوکهای سه تار به وجود آورد و کوکهای جدیدی را برای این ساز ابداع کرد که در دو کاست به نام «کوکهای سه تار» به دوستداران و علاقه‌مندان به هنر نوازندگی سه تار تقدیم شد. عبادی در روزگار خویش تنها زیست، به‌خصوص در حاکمیت ننگین آخوندها نه تنها خانه‌نشین شد بلکه در هراس از حمله واپس گرایان به خانه‌اش و نابودی ساز دلبندش ناگزیر شد دل از آن بکند، و مهر سکوت آخوند‌ساخته بر سازش زده شد و سرانجام ردای این مهر سکوت بر شانه استاد احمدعبادی هم نشست و در هفدهم اسفندماه هزار و سیصد و هفتاد و یک روی در نقاب خاک کشید. یادش گرامی باد!
										
											<iframe style="border:none" width="100%" scrolling="no" src="https://www.mojahedin.org/if/dd388090-176c-4283-9234-6808057078dd"></iframe>
										
									

گزیده ها

تازه‌ترین اخبار و مقالات