هشتم ربیع‌الاول
شهادت امام حسن عسکری(ع)
یازدهمین پیشوای تشیع انقلابی
دشمن آشتی‌ناپذیر خلیفه و ستمگری
امام حسن عسکری بنا بر مشهورترین روایت تاریخی، در سال ۲۳۲ هجری در شهر مدینه متولد شدند. پدر و مادرشان امام علی‌النقی(امام هادی) و «سوسن» بودند که وی را «سلیل» نیز می‌خواندند. این بانو نیز از همان سلسله کنیزانی بود، که در تاریخ تشیع انقلابی در چنین جایگاه والایی قرار گرفتند.
مسعود رجوی - زیارت سامرا -فروردین ۱۳۶۸
زیارت می‌کنم از جانب هر آن‌کس که در ایران در طریقهٔ انتظار و اعتراض به مجاهدت پرداخت و هر آن‌کس که به خمینی گفت نه. هر آن‌کس که در مسیر شما به مقاومت در برابر خمینی گفت آری و رنج آن را تحمل کرد و شکنجه‌های آن را و شهادتش را. از جانب همهٔ آنهایی که به اسارت رفتند و جان‌باختند.
سلام بر پیشوای عصمت و حقیقت، رهبر راه‌گشای انقلاب و یکتاپرستی که در حضیض عصر بی‌خبری و ظلمات خورشید تابان رهایی و یگانگی را نوید داد و تنها چراغ هدایت و ریسمان استوار مجاهدت در برابر خمینیان دوران و دین‌فروشان روزگار بود و در منتهای ستم و سرکوب و اختناق به ساختن سازمان مسلح و مخفی اسلام انقلابی مشغول بود. دوران پیشوایی او البته ۶سال بیشتر به طول نیانجامید و در بیست‌وهشتمین سال زندگانی هم‌چون پدران‌شان با سم جباران و دین‌پناهان ریایی به‌شهادت رسید.
پس سلام نسل‌ها بر تو باد ای مولای ما، سلام همهٔ احرار و مجاهدین، سلام خلق خمینی زده و در خون تپیده
ایران.
امام حسن عسکری نهمین نواده امام حسین علیه‌السلام است. وی و نیز پدرش امام هادی را به‌احترام نیایشان امام رضا(ع)، «ابن‌الرضا» خطاب می‌کردند. ایشان را با لقب «عسکری» نیز می‌خواندند که نامی رمزی بود چرا که در تبعید سامرا در منطقه پادگان لشکریان(عسکر یا معسکر)، سکونت داشتند. همان محله‌یی که مزار امامان دهم و یازدهم و امروزه مرکز شهر سامرا است.
زندگانی امام یازدهم از ۲سالگی که به‌همراه پدرش به‌دستور خلیفهٔ وقت، متوکل عباسی، به سامرا تبعید شدند در این تبعیدگاه گذشت. بخش‌هایی از ۶سال آخر عمر این امام جوان(۲۵۴ تا ۲۶۰ هجری) که پس از شهادت پدر، عهده‌دار مسئولیت راهبری جنبش تشیع شد، طی بازداشت‌های متعدد در زندان، آن‌هم زندان در تبعید سپری شد.
امام یازدهم، حسن عسکری(ع) تنها ۶سال زمام امامت و راهبری جنبش انقلابی شیعیان را برعهده داشت.
هدایت جنبش در شرایطی برعهده امام یازدهم قرار گرفت که این امام جوان در مسکنی ناامن و خانه‌یی در حوزه پادگان دشمن(یعنی خلیفه عباسی) در شهر سامرا اقامت داشت و تحت‌نظر بود. در چنین شرایط دشواری، او هم بایستی مسئولیت‌های همیشگی امامان پیشین را دنبال می‌کرد و هم متعهد بود تا امانت خطیر دوران بعدی(امام غایب، مهدی عج) را که هنوز متولد نشده بود، پنهانی و ناشناخته حفاظت کرده و به مکان امن برساند. در این امر حساس، تنها یاران امین و رازداری که در دسترس امام بودند، ۳زن مجاهد بودند، ۳شخصیت از سلسله زنان انقلابی و پیشتاز اهل بیت پیامبر(ص) یعنی نرگس‌خاتون، همسر امام حسن و مادر حضرت مهدی ”عج”، سوسن مادر بزرگوار امام حسن و حمیده خواهر امام حسن عسکری.
شرایط دشوار دوران امام یازدهم
در دوران امام یازدهم همانند دوران امام دهم، خلیفه وقت به‌دلایل مختلف، بیش از خلفای قبلی، ائمه اطهار را تحت فشار و مراقبت قرار داده بود. تشدید تضادهای درونی دستگاه خلافت و افزایش تهدیدهایی که این دستگاه علیه موجودیت خود حس می‌کرد یکی از این دلایل بود. دلیل مهم دیگر، گسترش قدرت و نفوذ و افزایش رو به تزاید شیعیان در سراسر قلمرو وسیع خلافت عباسی بود. ضمن این‌که در این شرایط، رهبری شیعه(یعنی ائمه اطهار) هم کاملاً برای همگان شناخته شده بودند. به این جهت خلفای وقت، بیش‌ازپیش، ائمه را تحت مراقبت درآورده و از هر راه بود با نقشه‌هایی مرموز در محو و نابود کردن ایشان می‌کوشیدند.
در چنین شرایطی، نهضت شیعه نیز به‌منظور پاسخ مناسب به این وضعیت، روابط درونی خودش را هر چه بیشتر از علنی بودن دور می‌کرد تا امکان نفوذ و آسیب‌رسانی توسط عوامل خلافت را از میان بردارد. وقایع تاریخ نشان می‌دهد که جنبش، از این بابت بسیار پیشرفت کرد.
نکته قابل توجه این‌که در چنین شرایط دشواری، هنوز ده‌ها کادر و رابط علنی و جان‌برکف در این جنبش وجود داشتند. شیخ طوسی در کتاب رجال خود، فهرست اسامی بیش از یک‌صد شخصیت را درج کرده که «حدیث» امام حسن عسکری(ع)، یعنی آموزش‌ها و فرامین این امام را به دیگران می‌رساندند. به‌یقین، این تنها به‌قیمت خطر کردن محقق می‌شد. اسامی بسیاری از این مجاهدان طبعاً مخفی بود و راه به کتاب‌ها نبرد اما در میان نام‌های علنی، بزرگانی از گرگان، خراسان و نیشابور و ری و قم دیده می‌شوند. هم‌چنین چهره‌هایی از خوزستان و نقاط مختلف عراق به‌خصوص بغداد و کسانی از حجاز، یمن و حتی مصر که با محمل‌های مختلف و از جمله با محمل شکایت بردن یا تقدیم درخواست به دربار خلیفه عباسی، خود را به سامرا رسانیده و با امام حسن عسکری تماس می‌گرفتند.
شکست خلیفه در دستیابی به فرزند امام حسن عسکری
خلافت عباسی پی برده بود که شیعیان، به فرزندی برای امام یازدهم معتقدند و طبق روایاتی که از خود امام یازدهم و یا از پدرانش نقل می‌کنند فرزند او را همان مهدی موعود می‌دانند. و می‌دانستند که به‌موجب روایات موثق و تأییدشده‌یی که هم از منابع شیعه و هم اهل تسنن نقل شده و خود پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم هم خبر آن را داده، این فرزند را شیعیان، امام دوازدهم می‌دانند.
پس به این علت خاص هم امام یازدهم یک بار دیگر بیشتر از سایر ائمه، تحت مراقبت دستگاه خلافت درآمده بود و خلیفه وقت، تصمیم قطعی گرفته بود که به هر طریق باشد به داستان امامت شیعه خاتمه بخشد و به‌خیال خود، درب این خانه را برای همیشه ببندد. از این روی، همین‌که بیماری امام یازدهم را به معتمد عباسی، خلیفه وقت گزارش دادند، او طبیب نزد آن حضرت فرستاد و چند تن از معتمدان خود و چند نفر از قضات را به منزل امام گماشت تا پیوسته در کنار وی بوده و مراقب اوضاع و احوال داخلی منزل باشند. پس از شهادت امام نیز آنها خانه را تفتیش کردند و تا ۲سال، مأموران آگاهی خلیفه در خط پیدا کردن فرزند آن حضرت مشغول فعالیت بودند تا این‌که به‌کلی ناامید شدند.
در این شرایط، ویژگی معجز‌ه‌آسا در راهبری تشیع و امامان خاندان محمد(ص) بارزتر از دوران‌های دیگر قابل مشاهده است. به‌رغم تمامی تفتیش‌ها و مراقبت‌ها و به‌رغم این‌که مدتی امام یازدهم را در همان پادگان به زندان افکندند و عموی کذاب و جاسوس وی(جعفر کذاب) را نیز در کنار او و خانواده قرار دادند تا اطلاعات را گزارش کند، به‌رغم این‌که حتی نرگس‌خاتون، مادر امام زمان را نیز مدتی زندانی کردند تا مگر از راز فرزند وی مطلع شوند، اما هیچ چیز به‌دست نیاوردند و امام یازدهم به‌مدد همان ۳زن مجاهد یعنی سوسن، حمیده و نرگس، فرزند کوچک و امانت بزرگ خود را از گزند دشمن، حفظ و پنهان کرد. سرانجام روزی در سال ۲۵۹، یعنی یک سال مانده به آخر عمر امام یازدهم، وی شخصاً مادر بزرگوار خویش سوسن را فراخوانده و مأموریت داد تا به کاروان‌سالاری یکی از شیعیان به مکه سفر کند و کودک را در آنجا پنهان نماید. این‌چنین بود که این بانو در آغاز دوران غیبت در موقعیت رابط پیروان با امام غایب انجام وظیفه کرد. به این ترتیب او طی این مدت «نایب خاص» امام غایب بود. زنی که از میان کنیزان برخاسته بود و بعدها حکیمه‌خاتون، عمه امام یازدهم در تفسیر مقام «سوسن» که وی را «جده» یعنی مادربزرگ، توصیف می‌کرد، او را با زینب کبری(ع) مقایسه و همانند کرد که پس از وقایع عاشورا تا مدتی عهده‌دار پاسخگویی پیروان و شیعیان و مراجعان بود و نمی‌گذاشت دستگاه یزید یا والی او در مدینه، به امام سجاد(ع) حساس شوند.
بر اساس یک سری از روایات شیعه، امام یازدهم سرانجام در سال ۲۶۰ هجری به دسیسه معتمد خلیفه عباسی مسموم گشته و به‌شهادت رسید. مرقد مطهر امام یازدهم در سامرا کنار مرقد پدرش امام علی‌الهادی، امام دهم(ع) و مراقد مطهر نرجس‌خاتون همسر امام یازدهم و مادر امام زمان(عچ) و عمه‌اش حکیمه(ع) که مسئول نرجس بود، قرار دارد. همان مراقد مبترکه‌یی که در جریان یک جنایت بزرگ و غیرقابل‌تصور توسط تروریست‌های رژیم ضدانسانی و ضداسلامی ولایت فقیه منفجر شد و قلوب همه مسلمانان(اعم از شیعه و سنی) را در سراسر جهان به‌شدت جریحه‌دار کرد.
